Trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại ngày càng hướng đến tính bền vững và thân thiện với môi trường, compost – hay phân ủ hoai mục – đang ngày càng được nhiều trang trại lớn nhỏ lựa chọn thay thế cho phân bón hóa học truyền thống.
Compost là gì?
Compost là sản phẩm của quá trình phân hủy tự nhiên các vật chất như rác thải nông nghiệp, phân gia súc gia cầm, xác bã thực vật… dưới tác động của vi sinh vật trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và tỉ lệ phối trộn thích hợp. Sau một khoảng thời gian nhất định, compost sẽ chuyển sang trạng thái hoai mục, màu nâu đen, có mùi đất đặc trưng, chứa nhiều chất dinh dưỡng và vi sinh vật có lợi cho cây trồng.
- Compost từ phân chuồng (như phân gà, phân bò)
- Compost từ rác thải (lá cây, rau củ hư, mùn cưa…)
- Compost kết hợp (phối trộn nhiều nguồn khác nhau)
Compost chất lượng cao phải được ủ đúng kỹ thuật để loại bỏ mầm bệnh và đạt độ ổn định sinh học cao, cung cấp vi sinh vật có ích và các khoáng chất tự nhiên, góp phần nuôi dưỡng đất và hệ sinh thái vi sinh vật trong đất một cách bền vững, an toàn cho môi trường.
Vì sao nên dùng compost thay vì phân hóa học?
Cải tạo và bảo vệ đất
Phân hóa học cung cấp dinh dưỡng dạng khoáng cho cây trồng một cách nhanh chóng, nhưng lại không chứa chất mùn – yếu tố thiết yếu để duy trì độ phì nhiêu của đất. Việc sử dụng phân hóa học liên tục và kéo dài có thể dẫn đến đất chai cứng, mất cân bằng hệ vi sinh vật đất. Theo FAO và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện chưa có loại phân hóa học nào hoàn toàn không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường hoặc sức khỏe con người, kể cả khi dùng đúng liều lượng, mà hoàn toàn không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người hoặc không để lại hậu quả môi trường.
Ngược lại, compost bổ sung chất mùn cho đất một cách tự nhiên, giúp cải tạo kết cấu đất, tăng khả năng giữ nước, giữ dinh dưỡng và tạo điều kiện cho rễ cây phát triển tốt. Compost còn góp phần hình thành hệ vi sinh vật có lợi – yếu tố rất quan trọng trong nông nghiệp bền vững.
Tăng năng suất cây trồng
Cây trồng phát triển tốt nhất khi được canh tác trên nền đất khỏe mạnh. Compost giúp cung cấp dinh dưỡng một cách ổn định và từ từ, hạn chế hiện tượng “bội thực” dinh dưỡng thường thấy khi lạm dụng phân hóa học. Nhờ đó, cây trồng phát triển đồng đều, khỏe mạnh, rễ sâu và ít sâu bệnh, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
Giảm chi phí đầu vào và tái sử dụng chất thải
Sử dụng compost có thể giúp trang trại tiết kiệm đáng kể chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật trong dài hạn. Đất giàu chất mùn và cân bằng dinh dưỡng sẽ tạo điều kiện cho cây trồng chống chịu sâu bệnh tốt hơn, giảm nhu cầu sử dụng thuốc hóa học.
Đồng thời, việc sử dụng nguyên liệu sẵn có tại trang trại (như phân gia súc, gia cầm, rác thải) để sản xuất compost giúp giảm thiểu chi phí đầu vào và tối ưu hóa tài nguyên nội tại.
Hệ thống sản xuất compost khép kín từ phân gà tại DELCO Farm ở Bắc Ninh là một ví dụ điển hình về mô hình nông nghiệp bền vững.
Nâng cao giá trị nông sản và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu
Nhiều thị trường xuất khẩu hiện nay, đặc biệt là các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… đặt ra yêu cầu khắt khe về dư lượng hóa chất trong nông sản. Việc sử dụng compost thay vì phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật không chỉ góp phần đảm bảo chất lượng nông sản an toàn, mà còn gia tăng giá trị thương mại. Đây cũng là hướng đi phù hợp với xu hướng nông nghiệp tuần hoàn và bền vững đang được nhiều quốc gia khuyến khích phát triển.
Compost: Giải pháp cho nông nghiệp bền vững
Việc sử dụng compost không chỉ đơn thuần là thay thế phân hóa học, mà còn là sự chuyển đổi tư duy sản xuất theo hướng sinh thái, tiết kiệm và bền vững hơn. Với quy mô phù hợp, nguồn nguyên liệu sẵn có và kỹ thuật ủ ngày càng dễ tiếp cận, compost chính là giải pháp hữu ích cho các trang trại trong quá trình cải thiện chất lượng đất, nâng cao năng suất cây trồng và bảo vệ môi trường.
